Serbian Church Chant as Intangible Cultural Heritage – Preliminary View from Interdisciplinary Perspective

  • Nataša Marjanović Institute of Musicology SASA, Belgrade
  • Marija Brujić Institute of Ethnology and Anthropology, Faculty of Philosophy, University of Belgrade
DOI: https://doi.org/10.21301/eap.v13i4.2
Keywords:
intangible cultural heritage, music, Serbian church chant, tradition and contemporary practice

Abstract

  Serbian church chant represents traditional liturgical chant of Serbian Orthodox Church. It has its foundations in Greek medieval musical tradition and Serbian folk singing. Most probably it is established during the 18th and at the beginning of the 19th century. In this period, it was cultivated especially in the monasteries of Fruška Gora and theological and secular schools in the Metropolitanate of Karlovci. In the forthcoming decades, it was transmitted exclusively orally. Melographic scripts and sound recordings of this chant tradition, the ones from the 19th century, the ones from the beginning of the 20th century and the new ones, represent a testimony of living musical tradition within the Serbian Orthodox Church. This chant is preserved till today in its recognizable variants. We accept general definitions of intangible cultural heritage as living, dynamic and vital heritage and as a form of national property which can be found in oral tradition, language, songs and traditional music. In this regard, in this paper, we will demonstrate the significance of Serbian church music as a form of intangible cultural heritage. Thus, we found an important stronghold in several facts concerning church and folk music. The examples from the whole world ascertain the significant status of religious music on UNESCO’s (Representative) List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity. Furthermore, on Serbian National Register of Intangible Cultural Heritage are present various examples of traditional secular musical practice. By stressing the significance of Serbian church chant as a segment of Serbian cultural and spiritual identity, we will emphasize not only “ethnic”, but likewise global character of this church music tradition.

References

Alivizatou, Marilena. 2008. Contextualising Intangible Cultural Heritage in Heritage Studies and Museology. International Journal of Cultural Heritage 3: 44-54.
Andrejević, Milica. 2006. Zvučni snimci srpskog pravoslavnog crkvenog pojanja. Sveske Matice srpske. Građa i prilozi za kulturnu i društvenu istoriju 45: 75–87.
Atanasovski, Srđan, ur. s.a. Katalog i sadržaj muzičkih albuma u kolekciji Muzikološkog instituta SANU. Dostupno na: http://www.music.sanu.ac.rs/Srpski/MusicAlbums.htm. [12. feb. 2018.]
Brujić, Marija and Miloš Milenković. 2014. Prospective Perspective: Visual Anthropology and/as Intangible Cultural Heritage in Serbia. Narodna umjetnost: Croatian Journal of Ethnology and Folklore Research 51 (1): 55-69.
Đaković, Bogdan. 2000. Novija zvučna izdanja srpske duhovne horske muzike. Zbornik Matice srpske za scenske umetnosti i muziku 26-27: 217–221.
Đaković, Bogdan. 2004. „Pojava novih zvučnih izdanja pravoslavne duhovne muzike kao odraz današnjeg stanja ovog žanra u nas“. U Muzika i mediji, ur. Vesna Mikić, Tatjana Marković, 212–231. Beograd: Signature, Fakultet muzičke umetnosti.
Đoković, Predrag. 2007. Srpski patrijarh Pavle o nekim pitanjima našeg crkvenog pojanja – crkveno pojanje i duhovno uzrastanje. Zbornik Matice srpske za scenske umetnosti i muziku 36: 79–95.
Đoković, Predrag. 2010. Dodatak Osmoglasniku (notni zapis). Stevan Mokranjac, Osmoglasnik, peto dopunjeno izdanje, 305–312. Beograd: Sveti arhijerejski Sinod Srpske pravoslavne crkve.
Đoković, Predrag. 2011. Dnevni svetilni“ (notni zapis). Stevan St. Mokranjac, Opšte pojanje s veličanijima, drugo dopunjeno izdanje, 88–93. Beograd: Izdavački fond Srpske pravoslavne crkve Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke.
Đoković, Predrag. 2013a. Mokranjčev metod učenja pojanja – sto godina Osmoglasnika Stevana St. Mokranjca. U Tradicija kao inspiracija – zbornik radova sa naučnog skupa Vlado Milošević, etnomuzikolog, kompozitor i pedagog. Banja Luka: Akademija umjetnosti, Akademija nauka i umjetnosti Republike srpske, Muzikološko društvo Republike srpske: 182–193.
Đoković, Predrag. 2013b. Uticaj Mokranjčevog melografskog stila na zapisivače crkvenih melodija u XX veku. Mokranjac, časopis za kulturu 15: 2–17.
Đoković, Predrag. 2014. Metodika nastave crkvenog pojanja u prošlosti i danas. Crkvena umetnost i metod, sedmi simpozijum posvećen teoriji crkvene umetnosti. Ikonografske studije 7:147–163. Beograd: Akademija-Visoka škola Srpske pravoslavne crkve za umetnost i konzervaciju.
Đoković, Predrag 2016a. Patrijarh Pavle i crkveno pojanje. Glasnik. Službeni list Srpske pravoslavne crkve 1.
Đoković, Predrag. 2016b. Uvodna reč. Sveta Velika subota – statije: po Stevanu St. Mokranjcu, u note stavio na crkvenoslovenskom i srpskom jeziku protojerej stavrofor Mirko Pavlović. Beograd: Izdavačka fondacija Srpske pravoslavne crkve Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke.
Gavrilović, Ljiljana. 2011. Potraga za osobenošću: izazovi i dileme unutar koncepta očuvanja i reprezentovanja nematerijalnog kulturnog nasleđa. Еtnoantropološki problemi 6 (1): 221–234.
Inawat, Ronald J. 2015. Music as Cultural Heritage: Analysis of the Means of Preventing the Exploitation of Intangible Cultural Heritage. The John Marshall Review of Intellectual Property Law 14: 228-248.
Кraus, Entoni. 2011. Konvencija o zaštiti nematerijalnog kulturnog nasleđa iz 2003. godine: izazovi i perspektive. Nematerijalno kulturno nasleđe 1: 10–14.
Kurin, Richard. 2007. Safeguarding Intangible Cultural Heritage: Key Factors in Implementing the 2003 Convention. International Journal of Intangible Cultural Heritage 2: 10-20.
Lenzerini, Federico. 2011. Intangible Cultural Heritage: The Living Culture of Peoples. The European Journal of International Law 22 (1): 101-120.
Li, Mai. 2013. Traditional Music as “Intangible Cultural Heritage” in the Postmodern World. Thesis (MA). Austin: Division of Musicology/Ethnomusicology, University of Texas at Austin.
Lukić Krstanović, Miroslava. 2016. Implementacija nematerijalnog kulturnog nasleđa kroz mrežu lokalne, akademske zajednice i administracije. U The Contribution of UNESCO Member States of South-Eastern Europe to the Implementation of the Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage: A Jubilee Edition Dedicated to the 70th Anniversary of UNESCO, ur. Miglena Ivanova, 229–238. Sofia: Regional Centre for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage in South-Eastern Europe under the auspices of UNESCO.
Lukić Krstanović, Miroslava i Zorica Divac. 2012. Programiranje nematerijalnog kulturnog nasleđa grada. Paradigme i percepcije. Glasnik Etnografskog instituta SANU LX (2): 9–23.
Lukić Krstanović, Miroslava i Dragana Radojičić. 2015. Nematerijalno kulturno nasleđe u Srbiji. Prakse, znanja i inicijative. Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu 79: 165–178.
Mandić, Biljana, i Ivana Perković. 2015. Nastavnici muzike u srpskim pravoslavnim bogoslovskim školama između dva svetska rata. Zbornik Matice srpske za društvene nauke 151: 249–275.
Marjanović, Nataša. 2013. Pripovedanje o muzici i umetnosti u „Memoarima“ Jakova Ignjatovića. Zbornik Matice srpske za scenske umetnosti i muziku 48: 39–53.
Marjanović, Nataša. 2016. Muzika u srpskoj dokumentarno-umetničkoj prozi druge polovine 19. veka, doktorska disertacija, rukopis, Filološki fakultet Univerziteta u Beogradu.
Milanović, Biljana. 1994. Crkvena muzika u Srpskoj velikoj gimnaziji u Novom Sadu. Zbornik Matice srpske za scenske umetnosti i muziku 15: 87–96.
Milenković, Miloš. 2016. Povratak nasleđu, ogled iz primenjene humanistike. Beograd: Filozofski fakultet, Odeljenje za etnologiju i antropologiju i Centar za antropologiju javnih i praktičnih politika.
Nikolajević, Snežana. 1997. Letnja duhovna akademija kao televizijski projekat. Novi zvuk: internacionalni časopis za muziku 9: 113–114.
Peno, Vesna. 2006. Crkveno pojanje sa pravilom u srpskim bogoslovskim školama. U Istorija i misterija muzike. U čast Roksande Pejović, ur. Ivana Perković-Radak, Dragana Stojanović-Novičić i Danka Lajić-Mihajlović, 199–211. Beograd: Fakultet muzičke umetnosti (Muzikološke studije – monografije 2).
Peno, Vesna. 2016. Pravoslavno crkveno pojanje na Balkanu na primeru grčke i srpske tradicije. Između Istoka i Zapada, eklisiologije i ideologije. Beograd: Muzikološki institut SANU.
Perković, Ivana, i Biljana Mandić. 2015. Paradigma usmeno/pisano i pedagogija crkvenog pojanja u srpskim bogoslovskim školama. Zbornik Matice srpske za scenske umetnosti i muziku 53: 33–49.
Perković, Ivana. 2006. Višeglasni/horski odrazi srpskog narodnog crkvenog pojanja – počeci (Nikola Đurković, Spiridon Trbojević, Kornelije Stanković). U Zbornik radova sa Naučnog skupa Dani Vlade S. Miloševića, ur. D. Golemović, 33–44. Banja Luka: Akademija umjetnosti, Muzikološko društvo Republike Srpske.
Petrović, Danica. 1973. Srpsko narodno crkveno pojanje i njegovi zapisivači. Srpska muzika kroz vekove. Gl. ur. Stana Đurić-Klajn. Beograd: Galerija SANU, knj. 22: 275–292.
Petrović, Danica. 1982. Počeci višeglasja u srpskoj crkvenoj muzici. Muzikološki zbornik XVII/2: 111–122.
Petrović, Danica. 1975. Church Elements in Serbian Ritual Songs. V Grazer Balkanologen Tagung 1973, Grazer musikwissenschaftliche Arbeiten 1, Graz: 109–125.
Petrović, Danica. 1989. O pojanju i pevanju u ‘Srbsko-dalmatinskom magazinu’. Zbornik o Srbima u Hrvatskoj 1: 199–209.
Petrović, Danica. 1990. Fruškogorski manastiri i srpsko pojanje. Fruškogorski manastiri. Beograd: Galerija SANU, knj. 66: 178–196.
Petrović, Danica. 1995. Srpska crkvena muzika kao predmet muzikoloških istraživanja. Zbornik Matice srpske za scenske umetnosti i muziku 15: 31–46.
Petrović, Danica. 1999. Tradicionalno srpsko narodno crkveno pojanje u XX veku. Put negovanja, zamiranja, stradanja i obnavljanja. Crkva 2000. Beograd: Kalendar Srpske pravoslavne patrijaršije: 104–111.
Petrović, Danica. 2002. Spiridon Trbojević – nepoznati srpski crkveni muzičar u Temišvaru polovinom XIX veka. Temišvarski zbornik 3: 199–209.
Petrović, Danica. 2003. „Budim i Pešta u istoriji srpske muzike“. Društvene nauke o Srbima u Mađarskoj, 55–66. Budimpešta: SANU, Srpska samouprava u Mađarskoj.
Petrović Danica. 2004. Prvo beogradsko pevačko društvo – 150 godina. [Koautori Bogdan Đaković i Tatjana Marković]. Beograd: Galerija SANU, knj. 101.
Petrović Danica. 2005. Letnje škole crkvenog pojanja “Korneliju u spomen” 1993–2004. Pokušaj afirmisanja permanentnog obrazovanja. Umetnost, obrazovanje i društveni kontekst, ur. Nikola Grdinić,131–148. Novi Sad.
Petrović Danica. 2007. Tradicionalno pojanje u Srpskoj pravoslavnoj crkvi i njegova karlovačka varijanta. Srem kroz vekove, ur. Miodrag Maticki175–186. Beograd – Beočin: Slojevi kultura Fruške gore i Srema,
Petrović Danica. 2015. Crkvena muzika u Sabranim delima Kornelija Stankovića: povodom obeležavanja 150-godišnjice smrti. Zbornik Matice srpske za scenske umetnosti i muziku 53: 159–172.
Pinna, Giovanni. 2003. Intangible Heritage and Museums. ICOM News 4. Доступно на: http:// icom.museum/fileadmin/user_upload/pdf/ICOM_News/2003-4/ENG/p3_2003-4.pdf [10 феб 2012).
Rakočević Selena. 2002. Vokalna tradicija Srba u Donjem Banatu. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva – Skupština opštine Pančevo.
Resanović, Nikola (ur.). 2005. Anthology of Serbian Chant (Notni zbornik) – with English text – Based on transcriptions of Mokranjac, Barački, Lastavica, Cvejić, Stanković and Kozobarić, adaptation by Nikola Resanović, Serbian Orthodox Church in the USA & Canada, Central Church Liturgical Music Committee, 2005.
Ribić, Vladimir i Nataša Mladenović Ribić. 2013. Srpsko tradicionalno pevanje između nematerijalnog kulturnog nasleđa i muzike sveta. Еtnoantropološki problemi 8 (4): 941–954.
Ristivojević, Marija. 2014. Muzika kao nematerijalno kulturno nasleđe. Antropologija 14 (3): 135-142.
Ristović, Nenad. 2000. Dva božićna kanona Kozme Meloda i Jovana Damaskina. Crkva: kalendar Srpske pravoslavne patrijaršije. Beograd: Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve.
Ristović, Nenad. 2013. Pojački lik episkopa Save Vukovića. Srpsko pojanje u XX veku: pojačka riznica dr Save Vukovića, prir. Danica Petrović. Beograd: Muzikološki institut SANU, 7–22.
Rusalić, Dragana. 2009. Making the Intangible Tangible. The New Interface of Cultural Heritage. Belgrade: Institute of Ethnography SASA.
Srećković, Saša. 2016. Aktivnosti na implementaciji Konvencije o očuvanju nematerijalnog kulturnog nasleđa u Srbiji. U The Contribution of UNESCO Member States of South-Eastern Europe to the Implementation of the Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage: A Jubilee Edition Dedicated to the 70th Anniversary of UNESCO, ur. Miglena Ivanova,143–147. Sofia: Regional Centre for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage in South-Eastern Europe under the auspices of UNESCO.
Тodorović, Jelena. 2011. Razumevanje nematerijalnog kulturnog nasleđa. Nematerijalno kulturno nasleđe 1: 76–79.
Vasiljević, Zorislava M. 2000. Rat za srpsku muzičku pismenost: od Milovuka do Mokranjca. Beograd: Prosveta.
Živković, Dušica. 2011. Implementacija Konvencije o očuvanju nematerijalnog kulturnog nasleđa u Republici Srbiji. Nematerijalno kulturno nasleđe 1: 22–25.
Žikić, Bojan, ur. 2011. Kulturni identiteti kao nematerijalno kulturno nasleđe. Beograd: Srpski genealoški centar i Odeljenje za etnologiju i antropologiju Filozofskof fakulteta.
Published
2018-12-28
How to Cite
Marjanović, N., & Brujić, M. (2018). Serbian Church Chant as Intangible Cultural Heritage – Preliminary View from Interdisciplinary Perspective. Issues in Ethnology and Anthropology, 13(4), 927–949. https://doi.org/https://doi.org/10.21301/eap.v13i4.2
Issue
Vol 13 No 4 (2018): Issues in Ethnology and Anthropology: Anthropology of Music II
Section
Thematic Issue

All articles in Issues in Ethnology and Anthropology are published under the terms of the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License which allows authors and users to copy, distribute, transmit and adapt the article under the same conditions as in the licence.

The CC BY SA license permits non-commercial and commercial re-use of an open access article, as long as the author is properly attributed.

Copyright on any research article published by Issues in Ethnology and Anthropology is retained by the author(s).

Authors grant to the Issues in Ethnology and Anthropology the right to publish the article, to be cited as its original publisher in case of reuse, and to distribute it in all forms and media. Copyright and source must be acknowledged and a link must be made to the article's DOI.